Verlies van werk is voor veel mensen een zeer ingrijpende gebeurtenis. Het verliezen van werk heeft niet alleen te maken met het verliezen van inkomen. Werk is een van onze zekerheden. Het komt tegemoet aan fundamentele behoeftes als veiligheid, gezondheid, status, zekerheid, zelfvertrouwen, erbij horen,… . Allemaal zaken die bij een vaste betrekking, vanzelfsprekend leken. Voor iemand die ontslagen wordt valt alle vaste grond tijdelijk onder zijn voeten weg. Zoeken naar een nieuwe job is voor heel wat werklozen een belangrijke manier om te ontsnappen aan de negatieve gevolgen die werkloosheid met zich meebrengt.
Vaak en intensief zoeken?
Werkzoekenden die vaak en intensief naar werk zoeken, hebben een grotere kans om effectief een job te vinden. Echter, louter hard zoeken heeft geen impact op de kwaliteit van deze job. Nochtans is dit laatste ook belangrijk, want wie in een job terecht komt waar hij of zij niet in past, ontevreden mee is en/of weinig energie voor kan opbrengen, heeft naast een resem psychologische en fysieke ongemakken ook een grotere kans om de job ofwel zelf te verlaten ofwel gedwongen te worden om een alternatief te zoeken en dus in beide gevallen potentieel terug werkloos te worden.
Om een (kwaliteitsvolle) nieuwe job te vinden, is niet alleen de intensiteit waarmee iemand zoekacties onderneemt, maar ook de manier waarop hij of zij dit doet belangrijk. Globaal genomen onderscheiden we drie zoekstrategieën:
Exploratieve zoekstrategie. Werklozen die exploratief te werk gaan, zoeken toegewijd en gemotiveerd naar een nieuwe job en exploreren daarbij doordacht verschillende opties,
Gefocuste zoekstrategie. Wie gefocust zoekt, heeft duidelijke jobs voor ogen en wijkt daar niet van af,
Willekeurige zoekstrategie. Werklozen die willekeurig zoeken, hebben geen specifieke jobs voor ogen; ze solliciteren op verschillende soorten jobs en bekijken daarbij eerder reactief welke sollicitaties meer of minder succesvol verliepen.
Of eerder op een juiste manier zoeken?
Een recente studie van Jessie Koen en haar collega’s wijst er op dat de zoekstrategieën die een werkloze hanteert erg belangrijk kunnen zijn voor kans en kwaliteit op hertewerkstelling. Zo zorgt een willekeurige, lukrake zoekstrategie voor een lagere jobkans en helpt het niet om een meer kwaliteitsvolle job te vinden. Bovendien is deze strategie vooral nefast in een moeilijke arbeidsmarkt, zoals we die de laatste jaren kennen. De gefocuste en een exploratieve zoekstrategie hebben meer potentieel. Gefocust zoeken helpt na een werkloosheidsduur van ongeveer drie maanden om met een grotere kans werk te vinden en dit werk ook als meer kwaliteitsvol te ervaren. Deze zoekstrategie levert dus niet zozeer direct resultaat, maar heeft enkele maanden tijd nodig. Het lijkt belangrijk om werklozen die tijd ook te gunnen en hen niet direct af te straffen voor een strategie die op papier minder intensief kan lijken. Men richt zich immers maar op een beperkt aantal jobs, waardoor het mogelijk is dat in de eerste maanden van de werkloosheidsduur weinig vacatures in aanmerking komen. Voor langdurige werklozen brengt deze strategie echter niet veel meerwaarde meer bij, mogelijk omdat het ‘scarring effect’ van de langdurige werkloosheid dan meer doorweegt dan de voordelen van de strategie. In dit opzicht kan het relevant zijn om dergelijke werklozen aan te moedigen om over te schakelen naar een exploratieve zoekstrategie. Een exploratieve zoekstrategie is immers erg zinvol om een kwaliteitsvolle job te vinden, ook na een langere periode van werkloosheid. Ook hier geldt echter dat deze strategie enige tijd nodig heeft om vruchten af te werpen.
Ondersteunen bij het bepalen van een goede zoekstrategie
Volgens de onderzoekers is het bijgevolg noodzakelijk dat jobcoaches werklozen helpen bij het bepalen van een goede strategie. Eerder onderzoek van Verbruggen en Vansteenkiste (2015) toonde immers aan dat werklozen eens ze een bepaalde zoekstrategie aannemen, vaak niet meer veranderen van strategie naarmate ze langer werkloos zijn. Met andere woorden: een werkloze die start met een willekeurige strategie, behoudt die strategie ook vaak doorheen de verdere werkloosheid. Aangezien afhankelijk van de werkloosheidsduur de ene strategie beter lijkt dan de andere, kan een goede begeleiding ervoor zorgen dat men op het juiste moment in de werkloosheid ook de juiste zoekstrategie aanleert. Op die manier kan een maximaal aantal werklozen richting een meer duurzame loopbaan begeleid worden, wat op lange termijn het meest rendabel lijkt.
Bron: Koen, J., Vansteenkiste, S., & Verbruggen, M. (2015). Wanneer zijn zoekstrategieën effectief? Een studie bij Vlaamse werklozen. Over.Werk. Tijdschrift van het Steunpunt WSE, 25(4), 73-81. Leuven: Steunpunt Werk en Sociale Economie / Uitgeverij Acco