Stigma geldt als een belangrijke arbeidsbarrière voor mensen met psychische problematiek. Mensen durven vaak niet over hun psychische klachten te praten. Dit is niet geheel onterecht. Openheid lijkt iemands carrière zowel te kunnen helpen als te kunnen schaden. Uit nieuw onderzoek aan de Tilburg University blijkt dat vooral de wijze van communiceren belangrijk is bij het goed of slecht uitpakken van openheid.
Eén op vier Belgen krijgt vroeg of laat af te rekenen met min of meer ernstige psychische problemen. Die gaan soms vanzelf weer over maar ze kunnen ook heel lang aanslepen. Over de periode van een jaar kampen ongeveer 700.000 mensen met een psychisch probleem [1].
Als je willekeurig 3 Belgen rond een tafel plaatst, zal gemiddeld één van hen doorheen zijn leven ooit geconfronteerd worden met een psychische stoornis.
Mensen met psychische problemen hebben veel minder kans op de arbeidsmarkt. Voor mensen met ernstige psychische aandoeningen geldt dat zij 30% minder kans hebben op betaald werk en drie tot vier keer zo vaak werkloos zijn dan mensen zonder psychische aandoeningen. Voor mensen met lichte tot milde psychische aandoeningen geldt dat zij 10-15% minder kans hebben op betaald werk en twee keer zo vaak werkloos zijn dan mensen zonder psychische aandoeningen [2]. Wie aan het werk is, moet vaak heel erg zijn best doen om dat werk te behouden, wat helaas voor een groot deel niet lukt.
Openheid op het werk werkt
Openheid kan positief werken, zowel voor de werknemer in kwestie (begrip, werkaanpassingen) als diens werkgever (daling ziekteverzuim, betere productiviteit). Tegelijkertijd kan openheid ook negatieve gevolgen hebben (stigmatisering, discriminatie). Uit onderzoek door Brouwers en collega’s (2019) blijkt dat vooral de wijze van communiceren essentieel is. Dat is een belangrijke bevinding, want hierdoor kunnen mensen zelf invloed hebben op de uitkomst.
Vijf aspecten vergroten een goede uitkomst van openheid in de werkomgeving:
een juiste timing (bij voorkeur niet tijdens sollicitatie);
selectieve openheid (niet iedereen, wel aan diegene die je vertrouwt);
zorgvuldig overwogen inhoud van de boodschap;
stijl van communiceren (met respect voor werkgever);
een goede voorbereiding.
Meer aandacht voor de wijze van communiceren kan de duurzame inzetbaarheid van mensen met psychische problemen naar verwachting sterk vergroten.
Geen invloed, niets zeggen
Wanneer psychische problemen geen invloed hebben op de werkzaamheden, kunnen werknemers of werkzoekenden beter niet open zijn. Vanuit hun eigen perspectief bezien is men eigenlijk wel voor openheid, maar ieder vanuit een ander belang. Bijvoorbeeld, mensen met psychische problemen zijn liever eerlijk maar HR managers prefereren openheid zodat men de betreffende sollicitant eventueel kan afwijzen.
Verder lezen?
Brouwers, E.P.M., Joosen, M.C.W., Van Zelst, C. & Van Weeghel, J. (2019). To disclose or not to disclose mental health issues in the work environment, Journal of Occupational Rehabilitation. Open access https://doi.org/10.1007/s10926-019-09848-z
[1] Intinera 2013. Hoe gezond is de geestelijke gezondheidszorg in België? De feiten achter de mythen.
[2] OECD 2016. Health at a Glance: Europe 2016.